طرح ماخذشناسی منابع موجود کتابخانه مدرسه فقاهت
تهیه و تنظیم از رمضانعلی بذرافشان
با توجه به وجود ویکیهای مختلف،کتابخانه های مجازی و الکترونیک و استانداردهای موجود ماخذشناسی و همچنین ضرورت همسویی با مراکز و نمونه های مشابه و امکان تبادل اطلاعات با آنها موارد ذیل ارایه می گردد :
- استخراج اطلاعات ماخذشناسی مورد نیاز از منابع موجودصورت بگیرد تا از کار اضافی و تکراری جلوگیری شده و نیاز به استخراج و تایپ اطلاعات ماخذ شناسی نباشد
- امکان استفاده از فضاهای مورد نظر فراهم شده و تبلیغ بیشتر کتابخانه و جذب کاربران جدید را رقم می زند
- مراعات استانداردهای موجود کتابخانه های مجازی و امکان تبادل و روزآمد سازی بهتر و بیشتر آن ها را فراهم می کند
- اضافه کردن اطلاعات ماخذشناسی تنها در سایت و لینک آن به منابع بیرونی می تواند سهولت دسترسی به منابع بیشتر و امکان دسترسی به برخی منابعی که مشکل کپی رایت دارند را فراهم کند.
تبصره :
- کاربران را می توان به صورت فردی یا گروهی تعریف کرد ، البته این پیشنهاد بیشتر برای استفاده و تعامل با کارشناسان و مراکز همسو مطرح می شود چون می توان در این صورت جنبه تعاملی با کاربران را افزایش داده و از از آنان در غنیسازی کتابخانه کمک گرفت.
- کاربران به دو شکل می توانند با کتابخانه مجازی ارتباط برقرار کنند:
- الف : کاربر عادی که فقط به فهارس و کتابهای عمومی دسترسی داشته باشد
- ب: کاربرویژه که علاوه بر موارد فوق به کتب تخصصی و برخی مستندات ویژه هم دسنرسی داشته و با اسم وپسورد وارد سایت می شود
- در ماخذشناسی به سه روش می توان عمل کرد:
- روش اجرا به صورت مسثقل و روی رایانه های شخصی و انجام جستجو جهت ماخذشناسی موضوعات و امکان دسترسیس به نمایه و چکیده کتب
- اجرا در محیط وب و انجام جستجو جهت ماخذشناسی موضوعات و امکان لینک به خلاصه و متن کامل آثار
- ترکیبی از هردو روش
- می توان در این زمینه از نرم افزارهای موجود استفاده کرد.
نمونه نرم افزار های موجود:
- ۱- نرم افزار bookbank:این نرم افزار رایگان بوده و امکان ورود اطلاعات توصیفی و تحلیلی کتاب را داراست که قابلیت جستجو هم دارد
- ۲- نرم افزارهای کتابداری مثل سیمرغ، پارس آذرخش، کاوش، سیف فهرستگان و…: این نرم افزار قابلیت استفاده آن لاین را هم داشته و امکان لینک به متن را را از روی فهرست فراهم می کنند. این نرم افزار ها هزینه بر بوده و پشتیبانی مستمر شرکت های تولیده کننده یا کارشناس مربوطه را می طلبد.
- اکثر کتابخانه های دانشگاهی و برخی مراکز حوزوی از این نمونه ها استفاده می کنند. نمونه مرکز مدیریت حوزه های علمیه ، کتابخانه های دفتر تبلیغات اسلامی، دانشگاه باقرالعلوم علیه الس
- ۳- نرم افزار تحت وب موسسه دارالحدیث: این نرم افزار تحت وب اجرا شده و قابلیت استفاده روی رایانه خصی را هم دارد، آدرس دسترسی نمونه های بارگزاری شده از ۳۳۳کتابخانه با بیش از هفت ملیون کتاب:lib.ir
- ۴- نرم افزار هایی که با نام کتابخانه دیجیتال یا مجازی فعالیت می کنند و نمونه های فراوانی از ان در دسترس می باشد..
- – نمونه های موجود از نظر محتوا سه نوع می باشد:
- ۱- ارایه فقط اطلاعات ماخذشناسی به همرا ه نمایه، فهرست و چکیده . مثل:
- http:nlai.ir
- http://www.islamicdatabank.com
۲- ارایه اطلاعات ماخذشناسی انفرادی و امکان دسترسی به متن کامل سند:
- http://ww.irpdf.ir
- http:/ww.noormags.com
- http:/www.magiran.com
- http://www.namamatn.ir
- http://www.sid.ir
- http://www.isc.gov.ir
- http://www.ensani.ir
- ۳- ارایه اطلاعات ارجاعی ماخذ شناسی مثل نمایه و چکیده و امکان دسترسی به متن کامل سند مثل:
- http://www.did.ir
- http://www.irandoc.ac.ir
- Http://www.islamicdoc.com
نمونه های ماخذ شناسی موجود:
استفاده از این منابع می تواند به منظور مستندسازی منابع موجود کتابخانه مدرسه فقه یا استفاده از این نرم افزارها باشد.
- الف: نرم افزارهای کتابشناسی:
بیشتر با نام کتابشناسی، کتابنامه، ماخذشناسی، مفاله شناسی و… ارایه شده اند.
نمونه های موجود:
- کتابشناسی ملی ایران ( بیش از ۳۰۰۰۰۰سند) / نرم افزار وسایت کتابخانه ملی ایران nlai.ir
- کتابشناسی هادی و الهادی ( کتابشناسی بیش از چندصدهزار کتاب به همراه فهارس آن ها/ نرم افزار وسایت زیرنظرسازمان تبلیغات اسلامی) hadilib.ir
- کتاب مرجع ۸۱-/ دسترسی از طریق نرم افزار و سایت موسسه سراسری پارسا islamicdatabank.com
- کتابشناسی های موضوعی: قران، مهدویت، و……
- ب: ماخذشناسی های تحت وب :
- نرم افزار اندنوت _ EndNote یکی از نرم افزارهایی است که می توان به صورت رایانه ای مستندات منابع و ماخذ را تنظیم کرد
- پرتال کتابخانه ملی ایران
- پرتال کتاب دارالحدیث
- سایت نرم افزارهای کتابداری مثل سیمرغ، پارس اذرخش، کاوش و….. و سایت کتابخانه های که از این نرم افزارها استفاده می کنند
- پایگاه ایران داک – irandoc.ac.ir- جهت مستند مشاهیر و پایان نامه ها
- ارایه راهکارهای استاندارد ماخذشناسی و استناد منابع و…..
- الف: مستند سازی منابع موجود براساس استاندارهای موجود ماخذ شناسی باشد زیرا اگر چنین عمل شود مستندات کتابشناسی نیازی به تایپ ندارد و می توان آن ها را از طریق ایزو یا …. به کتابخانه مورد نظر منتقل کرد
- ب: استفاده از برخی قابلیت های موجود سامانه های ماخذشناسی، مثل پایگاه کتابشناختی ملی ایران ، پایگاه کتابشناختی دارالحدیث با بیش از ۷۰۰۰۰۰۰ کتاب از ۳۳۳ کتابخانه داخل کشور
- راهکارهای پیشنهادی برای کتابخانه مدرسه فقاهت
- پیشنهاد۱= استفاده از نرم افزار های رایگان کتابخانه ای :
در این صورت اطلاعات کتاب های موجود وارد نرم افزار شده و نرم افزار برای دانلود روی کتابخانه مدرسه فقاهت بارگزاری می گردد تا کاربران آن را دانلود و جستجوی کتاب یا موضوع مورد نظر را انجام داده و درصورت انتخاب منابع جهت دریافت کتاب مورد نظر به سایت کتابخانه مدرسه فقاهت مراجعه نمایند
- پیشنهاد۲= ورود اطلاعات ماخذ شناسی منابع موجود در کتابخانه مدرسه فقاهت بر روی پایگاه موسسه دارالحدیث به منظور جستجوی کاربران از طریق پایگاه مذکور و همچنین بارگزاری نسخه اقف لاین فهرست منابع موجود جهت دانلود کاربران
- پیشنهاد ۳= بارگزاری فهرست کتابخانه در روی پایگاه اسلامیک داک و لینک عناوین کتب به خود کتاب در کتابخانه مدرسه فقاهت جهت دانلود کتاب
- پیشنهاد ۴ = بارگزاری کتب های موجود و فهرست ان ها در یک کتابخانه مجازی و امکان دانلود یا مطالعه کاربران به همراه قابلیت های یادداشت برداری و حاشیه زدن و…. در فضای مجازی
- پیشنهاد ۵ = علاوه بر فهارس مورد نظر می توان یک بخش کتابخانه مدرسه فقاهت را به فهرست کتب های فقهی و اصولی،چه در کتابخانه موجود باشد یا موجود نباشد و یک بخش را به کتابشناسی و مقاله شناسی های مرتبط، و یک بخش را به نقد بررسی منابع مرتبط اختصاص داد(دراین زمینه می توانم آن مقدار طلاعات به شما بدهم که ارزشمند باشد)
- پیشنهاد انتخابی:
- مذاکره با موسسه دارالحدیث و اخذ نرم افزار ورود اطلاعات کتابخانه مدرسه فقاهت و بارگزاری آن در سایت ir
– در این صورت می توان لیست کتب را به همراه قابلیت جستجو به صورت فایل در اختیار کاربران قرار داد
– کاربران اینترنتی نیز می توانند علاوه بر سایت کتابخانه مدرسه فقاهت از طریق پرتال کتابخانه های ایران هم به کتابها دسترسی داشته باشند
– می توان با موسسه دارالحدیث مذاکره نمود تا درصورت امکان قابلیت لینک مطلب به کتاب را هم برای ما فراهم کنند
۲- در صورت عدم موافقت با مورد اول ، میتوان از نرم افزار کتابخانه ارسالی استفاده نموده و لیست کتب کتابخانه مدرسه فقاهت را وارد و قابلیت دانلود برای کاربران را فراهم کرد ، در این صورت هر چند وقت یک بار باید این نرم افزار را روزآمد نموده و برای دریافت کاربران بارگزاری کرد
- قابلیت های پیشنهادی جدید:
- امکان دانلود کتب به صورت تکی و استفاده در رایانه شخصی
- اضافه کردن فرمت های مختلف کتب مرتبط با موضوعات فقه و اصول
- اضافه کردن لینک کلیدواژه های اصلی به متون مرتبط و موجود در بخش کتابخانه مدرسه فقاهت
- اضافه کردن کتب مرتبط با موضوع با فرمت های قابل اجرا در موبایل های مختلف
- اضافه کردن کتابشناسی ومقاله شناسی های مختلف و جامع مرتبط با موضوعات اصلی کتابخانه
- شناسایی کتابخانه های مختلف مجازی و لینک به آن ها جهت استفاده از ان ها و بویژه حل مشکل گپی رایت برخی از کتاب ها
- اضافه کردن نمایه و فهارس یا چکیده های مختلف کتب مرتبط در کتابخانه (این روش باعث افزایش کاربران کتابخانه خواهد شد
- اضافه کردن چگیده پایان نامه های مقاطع مختلف حوزوی و دانشگاهی مرتبط با موضوعات اولویت دار
- فرایند انجام:
- انتخاب روش و سیاست متمرکز و تدوین یا تکمیل ایین نامه انتخاب منابع و بارگزاری در کتابخانه
و تدوین بروشور کامل معرفی کتابخانه (حدود ۵۰ ساعت وقت می گیرد)
- شروع به استخراج توصیف کتاب های موجود در کتابخانه بر اساس سیاست متخذه ، البته می توان نمونه های اطلاعات مشترک را از طریق نرم افزارهای کتابداری استخراج و بارگزاری نمود( کتابهای جدید حتما بر اساس سیاست متخذه فهرست شده و الباقی کتابها در یک بازه زمانی خاص انجام گیرد)
- استخراج و بارگزاری کتابشناسی و مقاله شناسی و فهرست های مرتبط و تخصصی در موضوعات مرتبط
- شناسایی کتابخانه های دیجیتال ارجاعی و تمام متن و ارزیابی آن ها و انتخاب بخش های قابل اعتماد و لینک به آن ها
- شناسایی کتاب های جدید با فرمت های مختلف ، ارزیابی و انتخاب ان ها جهت بارگزاری
- شروع به تبدیل فرمت کتاب های موجود و جدید و دسته بندی آن ها جهت بارگزاری
- بازنگری موضوعات کتابخانه و انتخاب مجموعه موضوعات مرتبط با اهداف کتابخانه و دسته بندی کتاب ها در این محور ها( یک یا چند نفر این کار را انجام داده و یک نفر نظارت و کنترل آن ها رابر عهده گرفته و یکسان سازی ان ها را انجام می دهد
…………………………………
با توجه به گستردگی فعالیت های ویکی فقه و مدرسه فقاهت و…پیشنهاد می گردد ترکیبی از چند ویکی در مجموعه فعالیت ها برنامه ریزی و اجرا شود تا هم از نظر تنوع موضوعی توسعه بیشتری پیدا کرده وهم کاربران بیشتر با تعامل بیشتر را پیش رو داشته باشیم:
- ویکی واژه Wiktionary 🙁 فرهنگ واژه ها ی فقه و اصولی به زبان های عربی ، فارسی و… در غالب فرهنگنامه، اصطلاحنامه لغات تخصصی فقه و اصول یا… می باشد که می تواند مکمل واژگانی ویکی فقه و اصول شمرده شود. می توان واژه های کلیدی مندرج در ویکی فقه را به این منابع لینک داد)
- کتابخانه آزاد WikiSource :(هدف از این کتابخانه فراهم آوردن مجموعه ای آزاد از کتاب ها، نوشتارها و متون و مراجع بنیادی به زبان های مختلف است است. ترجمه ، خلاصه، شرح ، تصحیح و….متون اصلی به زبان های گوناگون نیز از اهداف این پروژه است)
- ویکی گفتاورد Wikiquote :(این پروژه از نرم افزار «مدیاویکی» برای ایجاد مجموعه ای عظیم از مستندات صوتی علما و شخصیت های برجسته حوزوی و دینی می باشد. فایل صوتی به همراه لینک به متن پیاده شده این فایل ها می باشد.البته درس های سطح و خارج و جلسات بیان احکام وکتاب های صوتی فقهی در این مجموعه می گنجد)
- ویکی انبار Wikimedia Commons:(انبار و مجموعه ای از پرونده های آوایی، تصویری و دیگر فایل های چندرسانه ای است می تواند فایل های صوتی ، تصویری ، نموداری یا… منبر های شخصیت های معروف یا سخنرانی های مرتبط امام و رهبری و برخی عالمان شیعی یا شرح صوتی کتب مختلف علوم دینی را شامل شود. )
ویدی پدیا Vidipedia : (یک ویکی دیگراست، با این تفاوت که محتوایش را فایل های ویدئویی تشکیل می دهند).
نظر دهید!