از آنجا که پایه اصلی رشد قلمی بر «تمرین» استوار است، انجام ممارستها و تمرینهای عملی چه در کلاسهای آموزشی و چه به صورت فعالیت فردی بسیار کارساز است،تمرینهایی که ارائه میشود، هم میتواند از سوی استاد در ارتباط با شاگردان به کار گرفته شود و وادار به انجام آن شوند، هم هر شخصی میتواند خود آنها را عمل کند
جواد محدثی،برگرفته از کتاب با اهل قلم
| ردیف | نگارش و تمرین | ملاحظات |
| ۱٫ | نوشتن خاطرات روزانه | |
| ۲٫ | توصیف و ترسیم صحنههای پیرامون و پدیدههای اطراف | |
| ۳٫ | بیان یک موضوع و محتوا در چندین جمله و با عبارتهای مختلف، مثلاً «ماندگاری شهید» یا «ناپایداری دنیا | |
| ۴٫ | دادنِ چند کلمه و درخواستِ نوشتن چندین جمله متفاوت با به کارگیری آنها در همه جملات، مثلاً: آب، خورشید، عمر،روشنی، زیبا | |
| ۵٫ | مطالعه یک کتاب یا متن و استخراج واژهها و تعابیر زیبای آن | |
| ۶٫ | مطالعه یک مقاله و فصلی از کتاب و کنار نهادن آن و نوشتن همان با قلم خود | |
| ۷٫ | تبدیل یک نثر و متن کهن به فارسی روز و روان | |
| ۸٫ | تبدیل یک شعر (یا نظم روایی) به نثر ساده | |
| ۹٫ | نوشتن خلاصهای از یک فیلم، قصّه یا کتاب در یکی دو صفحه | |
| ۱۰٫ | معرفی و نقد یک کتاب یا مجلّه و داستان (به صورت شفاهی یا کتبی) | |
| ۱۱٫ | انتخاب یک قطعه و متن زیبا از دیگران و ارائه در کلاس، با بیان جهات زیبایی آن (توسط شاگردان) | |
| ۱۲٫ | خواندن متنی ادبی با تبیین زیباییهای لفظی و معنوی آن (توسّط استاد) | |
| ۱۳٫ | معرفی یک کتاب خوب در هر جلسه آموزشی و تمرینی | |
| ۱۴٫ | مطالعه آثار ادبی و انتخاب فرازها و جملات زیبا و برجسته، یا خط کشیدن زیر آنها | |
| ۱۵٫ | تجزیه و ترکیب دستوری یک شعر | |
| ۱۶٫ | نقد و بررسی یک نوشته و بیان نقاط قوّت و ضعف آن (توسط استاد) | |
| ۱۷٫ | سخن گفتن پیرامون یک موضوع و ضبط کردن آن، سپس پیاده کردن از نوار و تنظیم به صورت نوشته (برای کسانی که نوشتن برایشان دشوار است) | |
| ۱۸٫ | نوشتن مقالهای در معرفی شهرتان به زبان محلّی | |
| ۱۹٫ | نوشتن متن و مقالهای با به کارگیری نام کتابهای یک نویسنده یا خیابانهای یک شهر یا افراد یک کلاس، با توجّه به معنای این اسامی | |
| ۲۰٫ | برگزاری جلساتِ «مقالهنویسی» با شرکت چند نفر از علاقهمندان، نوشتن و خواندن و نقدآثار یکدیگر در همان جلسه (شبیه جلسات تمرین منبر و سخنرانی) | |
| ۲۱٫ | متن خوانی در جلسات، یعنی متون ادبی و آثار کهن در جلسه خوانده و روی آن بحث شود | |
| ۲۲٫ | داشتن دفتری مخصوص برای ثبت جملات و قطعات زیبا و مرور بر آنها | |
| ۲۳٫ | یادداشت کردن لغات و اصطلاحات تازه و غریب و مراجعه به لغت یا پرسیدن از دیگران جهت فهم معنی | |
| ۲۴٫ | یادداشت کردن تعابیر جالب و به کار بردن آنها در ضمن جملات خود | |
| ۲۵٫ | مقابله یک ترجمه با متن اصلی، یا مقایسه ترجمههای مختلف یک متن با یکدیگر و توجّه به نقاط قوّت و ضعف هر کدام. | |
| ۲۶٫ | بیان ملاکها و معیارهای خوبی و بدی و قوّت و ضعف قلم و مشخص ساختن آنها روی نوشتههای موجود | |
| ۲۷٫ | بحث و بیان انواع سبکها و مکتبهای ادبی با خواندن نمونههایی از هر یک | |
| ۲۸٫ | معادلیابی برای برخی واژهها و ترکیبهای عربی که در نوشتههای فارسی متداول است | |
| ۲۹٫ | خواندن یک متن دارای اغلاط ادبی و دستوری در جلسه، تا حاضران ایرادهای آن را بگویند | |
| ۳۰٫ | انتخاب عنوان زیبا و گویا برای حکایات و اشعار | |
| ۳۱٫ | نوشتن متنی با لغات ترکیبی از یک واژه (مثلاً: زبانزد، گاوزبان، زخم زبان، زباندراز، زبانه) | |
| ۳۲٫ | تمرین روی نوشتنِ جملات شیوا و کوتاه و نغز و پرمعنا (کلمات قصار) | |
| ۳۳٫ | دادن واژههایی به افراد، تا درباره آنها مطالعه کرده، در توضیح آن چند سطر بنویسند (از قبیل: قنطار، حسابِ سیاق، هفت اقلیم، علم اعداد، ناسوت، ابراهیم ادهم، حقیقت کشف محمّدی، شراب و مغتسل، غرانیق) | |
| ۳۴٫ | صفحهای از یک کتاب تکثیر شود و در اختیار افراد نهاده شود، تا آن را ویراستاری، اصلاح لفظی، علامتگذاری و… کنند | |
| ۳۵٫ | خلاصهنویسی از یک حادثه در یک صفحه، مثلاً جنگ بدر، بعثت پیامبر، حادثه عاشورا، قیام ۱۵ خرداد، نهضت جنگل و…. | |
| ۳۶٫ | نوشتن جملات کوتاه یک سطری و پلاکاردی برای مناسبتها، یا نوشتن آگهی دعوت به یک مراسم یا نامه به یک اداره، یا متن تبریک و تسلیت | |
| ۳۷٫ | ارائه یک بیت شعر پر مضمون، تا آن را شرح کنند | |
| ۳۸٫ | طرح کلیّات و سرفصلهای یک داستان تخیلی، تا آن را به صورت یک قصّۀ کامل در آورند | |
| ۳۹٫ | نوشتن متنی نیم صفحهای با به کارگیری مثلاً این کلمات: دشت، بیداری، گریه، شوق، عصمت، شهاب، بیابان، قلم، صفحه، پیراهن، بیهودگی، حضور، چشمه، لاله، عبیر، سنگ، حنجره، سلیمان، مور (انتخاب موضوع آزاد باشد) | |
| ۴۰٫ | یا دادن کلماتی مثل: شب، زمین، رؤیا، قبیله، شکسته، چهره، روشن، دوستی، نغمه، عیسی، غزل، آهو، نشانه، شوق، بیقراری، (و نوشتن قطعهای درباره مادر یا هر موضوع پیشنهادی دیگر) |


نظر دهید!